De belangstellingswereld van een kind: een onuitputbare inspiratiebron bij het ontwikkelen van warme, krachtige taalleeromgeving.

Met het oog op een warme overgang van de derde kleuterklas naar het eerste leerjaar werkten studenten en hun mentoren aanbod uit op basis van de input van de kinderen. Ze kozen een belangstellingscentrum en spoorden de interesses en de noden van de kinderen op via een BC-verkennende activiteit. Aansluitend werden zowel in de derde kleuterklas als in het eerste leerjaar geïntegreerde hoeken en lessen ontwikkeld die kinderen op een functionele manier in interactie lieten gaan. We onderzochten de opportuniteiten en knelpunten van dergelijke manier van werken in functie van een sterke aanpak rond de overgang binnen de stagescholen en binnen de lerarenopleiding.

“We hebben elkaar als collega’s beter leren kennen. We hebben veel van elkaar geleerd. We hebben bovendien een veel beter idee van wat onze leerlingen al of niet meer kunnen. Zo grepen we nu gemakkelijker terug naar activiteiten rond beginnende geletterdheid zoals rijmen omdat we zagen dat daar in 3KK heel erg op werd ingezet. In de scholen werd een werkgroepje opgericht over de overgang van 3KK naar L1.”

Bekijk hier de beknopte voorstelling van het projectplan van deze hogeschool (Show & Tell – Kick-off en netwerkevent KKGK 11 mei 2022).

Output van het project

Lees hier een good practice hoe minder vertrouwde BC’s tot sterkere resultaten leidde en hoe het gelopen traject aanzette tot actie en reflectie.

Lees hier getuigenissen over wat het werken vanuit de belangstellingswereld van kinderen in K3 en L1 teweeg brengt bij leraren, leerlingen en ouders.

Bekijk hier de adviezen omtrent werken in BC in K3 en L1.

Uitgebreide beschrijving van project

Het belang van kwaliteitsvolle interactie binnen betekenisvolle contexten vormde de basis voor het ondersteunen van studenten en leraren bij het uitwerken van BC-verkennende activiteiten. Die activiteiten dienden als startpunt voor de verdere ontwikkeling van krachtig taalaanbod binnen een BC. Door die aanpak zowel in de derde kleuterklas als het eerste leerjaar toe te passen zetten we in op een vloeiende overgang van 3 naar 1.

Start in de lerarenopleiding

In september namen derdejaarsstudenten kleuter en lager deel aan de module ‘Vloeiend van 3 naar 1’. Door belangstellingscentra met kinderen te verkennen vertrekken we vanuit hun eigen leefwereld, beginsituatie en interesses. Daarnaast boden we een aantal theoretische kaders aan rond het creëren van een krachtig, interactief taalaanbod en beginnende geletterdheid. Alle betrokken studenten wisselden hun expertise en ervaringen uit en inspireerden elkaar om dit alles te integreren in hun (stage)praktijk.

Samenwerken met het werkveld

Fase 1

Op een eerste netwerkdag voor de mentoren van de derde kleuterklas en het eerste leerjaar zorgden we voor een inhoudelijke verkenning van het project. Volgende aspecten kwamen aan bod:

• Hoe kan je de voordelen van werken met een BC versterken door het vooraf samen met de kinderen te verkennen?
• Wat zijn de pijlers van de krachtige taalleeromgeving?
• Wat vinden we al terug in onze dagelijkse praktijk en waar zitten de hiaten?

Fase 2

De studenten kleuter- en lager onderwijs liepen stage in de derde kleuterklas en het eerste leerjaar. Ze participeerden zowel in de derde kleuterklas als het eerste leerjaar en verzorgden activiteiten en lessen. Deze aanpak zorgde steeds voor het verlaten van hun comfortzone en het verruimen van hun horizon. Alle studenten gingen aan de slag met een BC. Mentoren kregen hierbij de kans om vanuit een veilige observatierol kritisch te kijken naar de eigen praktijk m.b.t. het creëren van een warme, uitdagend talige omgeving.

We analyseerden de stageverslagen en reflectiegesprekken hierover met en zonder mentoren a.d.h.v. de criteria in de kijkwijzer krachtige taalleeromgeving. Deze analyse leidde tot een beter beeld van de bezorgdheden over het werken vanuit een BC bij studenten en mentoren:

• Er is nood aan een handvat voor verdere stagebegeleiding voor zowel studenten als mentoren en stagebegeleiders rond het ontwikkelen van betekenisvolle contexten al dan niet gelinkt aan een methode.
• Er is nood aan een handvat voor de integratie van meertaligheid bij de eigen uitwerking van een BC.

Zo kon de lerarenopleiding relevante input voorbereiden voor begeleidende gesprekken en een tweede netwerkdag. Aansluitend zorgde de lerarenopleiding voor een map in Onedrive waar relevante materialen en bronnen werden verzameld.

Fase 3

De mentoren gingen zelf aan de slag met het uitwerken van een BC en de studenten verdiepten de mogelijkheden in een volgende stageperiode. Studenten kregen extra input op basis van de voorgaande analyses. Leerkrachten werden uitgedaagd om te veranderen van mindset. De lerarenopleiding ondersteunde tijdens reflectiegesprekken waarbij leraren van de verschillende leerjaren elkaars werking beter leerden kennen. Tijdens een tweede netwerkdag kregen de mentoren info over de uitdaging van meertaligheid bij het realiseren van productieve interacties. Het uitproberen van een methodiek van Vives bood houvast voor inspiratie en het evalueren van de eigen praktijk.

To be continued

Deze aanpak leidde tot een veilige leercontext voor alle betrokkenen. Hierbij viel hun grote verantwoordelijkheidszin voor het welbevinden van de leerlingen én het behalen van doelen, op. Er ontstonden een beter begrip en samenwerking tussen KO en LO maar ook tussen mentoren en hun stagiairs.

Meningen, experimenten, kleine successen werden gedeeld: wat met de methode? Welke werkvorm werkt écht? Werk ik echt aan zo veel vaardigheden tegelijk met een BC? Wat met de dunne lijn tussen een thema en een BC? …

Wij, lerarenopleiders, worden uitgedaagd voor het faciliteren en verdiepen van de werking tussen K3 en L1, tussen de praktijk en de lerarenopleiders Nederlands, de module ‘Vloeiend van 3 naar 1’ en het postgraduaat ‘Van kleuter naar lager’. Voor het curriculum leidt deze ervaring tot reflecteren over een nog een meer stapsgewijze aanpak in het begeleiden van alle studenten derde bachelor kleuter en lager onderwijs om meer grip te krijgen op doorlopende aanpak met focus op een rijk taalaanbod en interactie bij van de overgang van kleuter naar lager. We brachten inzichten samen in enkele suggesties voor wie daar verder mee aan de slag wil.