Op weg naar een effectief en schoolbreed gedragen talenbeleid (Thomas More Kempen)

Studenten hielpen enkele basisscholen mee om hun talenbeleid te herwerken. Aan de hand van gesprekken, een checklist en de resultaten van de KOALA-testen gingen de studenten en de scholen samen aan de slag. Zowel bij de studenten als bij de betrokken basisscholen stonden hierbij de realisatie en versterking van de taalcompetenties en de competenties met betrekking tot warme leerkracht-kind relaties voorop. Ook in de vakken in de lerarenopleidingen werd taalonderwijs verder geïntegreerd.

“Het zaadje is opnieuw gepland, wij gaan het zeker meenemen in ons verhaal van de veranderingen die op school gaan plaatsvinden. Het gegeven is zeker niet nieuw (wij worden er dagelijks mee geconfronteerd, dus je kan het niet niet zien), maar het is nieuw leven ingeblazen. Wij gaan er opnieuw mee aan de slag.”

“Ik denk dat ook de studenten zelf hun blikveld hebben kunnen verruimen na overleg met ons, een vorming van DoorElkaar en hun eigen aanpak in de BuzzyBox. Van onze kant uit, nemen we zeker dingen mee uit de BuzzyBox als aanvulling in OKAN en hoe met anderstalige kinderen verder in de klas aan de slag gaan. Op deze manier werken we ook verder aan ons (meer)talenbeleid.”

Bekijk hier de beknopte voorstelling van het projectplan van deze hogeschool (Show & Tell – Kick-off en netwerkevent KKGK 11 mei 2022).

Output van het project

Lees hier een good practice over nieuwe werkvormen en over de leergemeenschap tussen de lerarenopleiding en de basisschool.

Het project leverde tal van kijkwijzers op. Bekijk hier de screening verhaalaanbod en verhaalactiviteiten en hier de screening taalhoeken. Daarnaast is er ook een observatieschema over duidelijke en gedifferentieerde instructies in de kleurklas (bekijk hier), een observatieschema voor een uitgebreide langdurige observatie over verhaalactiviteiten (bekijk hier) en een observatieschema voor kortere observaties van verhaalactiviteiten/activiteiten met boeken (bekijk hier).

Bekijk hier de vragenlijst die kan dienen om in gesprek te gaan met kleuterleraren over meertalige verhaalactiviteiten in de kleuterklas.

Lees hier het boekje ‘Verteltalent!’ dat tips en tricks geeft om gericht aan de slag te gaan met het stimuleren van verhaalbegrip bij kleuters.

Uitgebreide beschrijving van project

Bij het deelproject werden in het kader van het OPO ‘Onderzoekslab’ de studenten van fase 3 van de educatieve bachelor in Kleuteronderwijs en in Lager Onderwijs actief betrokken. Studenten en projectmedewerkers gingen op zoek naar een antwoord op concrete vragen van partnerscholen. We determineerden samen de actuele nood gelinkt aan onze vooropgestelde outcomes (talenbeleid, verhogen van de interactietijd op basis van de resultaten van de KOALA-test en functioneel meertalig leren). Door in te spelen op een concrete vraag, geloven we dat er openheid bestaat om de resultaten ook effectief te implementeren op de partnerschool. Voor kleuteronderwijs werden vier vragen genoteerd. De partnerscholen wilden op basis van de analyse van de resultaten van de KOALA-test graag aan de slag gaan rond verhaalbegrip (alle leeftijden, zowel in een overwegend Nederlandstalige als meertalige context), instructietaal en één kleuterschool wenste het talenbeleid te herwerken. Voor lager onderwijs noteerden we twee vragen: een speldoos ontwikkelen voor anderstalige nieuwkomers en het talenbeleid onder de loep nemen.

Zoals het talenbeleidsmodel van Spolsky vraagt, hebben we als projectmedewerkers eerst recente en bewezen overtuigingen verzameld. Voor ons (als projectmedewerkers en docenten) was dit een leerrijk professionaliseringstraject. We volgden de lerende netwerken, lezingen en studiedagen, en lazen recent onderzoek. We filterden en verzamelden de informatie die belangrijk is om studenten en werkveld degelijk te informeren, zodat zij onderbouwde overtuigingen kunnen vastleggen vanuit hun specifieke context. We organiseerden een lezing van Steven Delarue (beleidsmedewerker taal en diversiteit bij Onderwijscentrum Gent) over de effecten van de KOALA-test en meertaligheid.

Data zijn belangrijk, onthielden we uit de lerende netwerken! Om de huidige praktijken op de partnerscholen in kaart te brengen, werkten studenten en projectmedewerkers observatiedocumenten uit. Hiermee kan een degelijke beginsituatieanalyse gemaakt worden, onder meer door het huidige talenbeleid te screenen, net als de visie op meertaligheid in de kleuterklas, en door via observaties en logboek een stand van zaken op te maken van de huidige klaspraktijk (in verband met verhaalactiviteiten en instructietaal). Na analyse van de resultaten werkten we op basis van de theoretische kaders concrete materialen uit: een inspiratiebundel om aan verhaalbegrip te werken en meertalig voor te lezen, kant-en-klare materialen bij prentenboeken waarmee we leerkrachten toegankelijke werkvormen rond begrijpend luisteren en verhaalbegrip aanreiken, een verzameling werkvormen rond executieve functies met focus op instructietaal, een speldoos voor anderstalige nieuwkomers en schaakactiviteiten waar taal en STEM gecombineerd worden. Deze materialen werden uitgetest in de partnerscholen en de zinvolheid en inzetbaarheid ervan werd geëvalueerd.

De theoretische kaders en de uitwerkte materialen worden in de toekomst actief gebruikt in de lessen (verankering in het curriculum: voor kleuteronderwijs in de OPO’s ‘Taal 1’ & ‘Taal 2’, ‘Superdiversiteit’, ‘Zorgcasus’ en ‘Praktijk’; voor lager onderwijs in het OPO ‘Wijs met taal’ en ‘Praktijk’) en delen we met het werkveld.